ศรีเทพ สถานที่ท่องเที่ยวประวัติศาสตร์

แม้ว่าเพชรบูรณ์จะมีภูเขาและสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติอยู่มาก แต่เมืองนี้ก็มีประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจ เริ่มตั้งแต่สมัยที่อารยธรรมทวารวดี จนมาถึงยุคขอมเรืองอำนาจ การไปท่องเที่ยวอุทยานประวัติศาสตร์เมืองเก่าศรีเทพจึงเป็นการเดินทางท่องเที่ยวประวัติศาสตร์และชมโบราณสถาน คุณสามารถใช้เวลาเที่ยวชมเพียงครึ่งวัน ทันพอที่ช่วงบ่ายจะขับรถไปเที่ยวต่อที่อำเภอบึงสามพัน หรือขึ้นเหนือไปเที่ยวเขาค้อได้

อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ นับเป็นโบราณสถานที่สำคัญของจังหวัดเพชรบูรณ์ ซึ่งอาณาบริเวณของอุทยานฯ นี้ครอบคลุมกลุ่มโบราณสถานที่อยู่ในเขตเมืองเก่าศรีเทพ คือ เมือง "อภัยสาลี" ซึ่งได้ถูกค้นพบเมื่อสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพไปตรวจราชการที่มณฑลเพชรบูรณ์ เมื่อปี พ.ศ. 2447-2448 และได้เรียกเมืองโลราณที่พบนี้ว่า "เมืองศรีเทพ" กรมศิลปากรได้จัดตั้งเป็นอุทยานประวัติศาสตร์เมื่อปี พ.ศ. 2527

เมืองโบราณศรีเทพ มีลักษณะเป็นเมืองซ้อนเมืองขนาดใหญ่ ที่ตั้งของเมืองอยู่ในชุมทางที่สามารถเดินทางติดต่อกับภาคอื่นๆ ได้อย่างสะดวก จึงเป็นเหตุให้ได้รับอิทธิพลทางศิลปกรรมจากอาณาจักรข้างเคียง ซึ่งมีการนำมาผสมผสานอยู่เขตเมืองนี้อย่างหลากหลาย เช่น ศิลปะสมัยทวารวดี และศิลปะขอม เป็นต้น ในส่วนของเมืองศรีเทพนั้นคาดว่าได้สร้างขึ้นในยุคขอมเรืองอำนาจ คาดว่ามีอายุไม่ต่ำกว่า 1,000 ปี ซึ่งสังเกตได้จากสถาปัตยกรรมและศิลปกรรม สันนิษฐานว่าอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 11-16

อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพนั้นนอกจากเป็นโบราณสถานที่บ่งบอกรากเหง้าของคนเก่าแก่ในดินแดนแถบนี้แล้วยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยวให้ความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวเนื่องกับชาติกำเนิดได้อย่างดี จนได้รับรางวัล Thailand Tourism Award ประจำปี พ.ศ. 2543 การันตีการจัดการด้านท่องเที่ยวด้วย 2 รางวัลคือ รางวัลประเภทแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมโบราณสถานยอดเยี่ยม และรางวัลสื่อเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ด้านอินเทอร์เน็ตดีเด่นอีกด้วย หากคุณจะมาเที่ยวชมที่นี่สามารถใช้เวลาเที่ยวชมได้ภายในครึ่งวัน โดยออกจากกรุงเทพฯ ตอนเช้า สายๆ มาถึงอำเภอศรีเทพ นั่งรถรางของอุทยานฯ เที่ยวชม หรือขับรถยนต์ส่วนตัวเข้าไปชมเองก็ได้

โบราณสถานที่สำคัญในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ

จุดเริ่มต้นที่คุณจะเที่ยวชมได้สนุก ควรไปติดต่อขอแผนที่ที่ศูนย์บริการนักท่องเที่ยวก่อน ซึ่งในแผนที่จะแสดงผังเมือง รวมถึงบอกว่าโบราณสถานแต่ละแแห่งตั้งอยู่ตรงไหน จะให้ดีสละเวลาสักนิดเข้าชมประวัติความเป็นมาภายในส่วนจัดแสดงก่อนแล้วจึงขับรถเที่ยวชมตามแผนที่ ส่วนใครขี้เกียจเดินก็ใช้บริการรถนำเที่ยวที่ทางอุทยานฯ จัดเตรียมไว้ให้ก็ได้ ซึ่งจะพาคุณแล่นชมโบราณสถานแต่ละแห่งอย่างสะดวกสบาย

การเที่ยวชมอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ จะแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ ส่วนของเมืองโบราณศรีเทพ และส่วนที่อยู่นอกเขตเมืองเก่า โดยในเขตของเมืองโบราณศรีเทพนั้นมีพื้นที่ประมาณ 4.7 ตารางกิโลเมตร เป็นเมืองที่ลักษณะคูน้ำและคันดินล้อมรอบ ซึ่งเป็นวัฒนธรรมสมัยทวารวดี นอกจากนี้ภายในเขตเมืองยังแบ่งพื้นที่ย่อยออกเป็น 2 เมือง คือ เมืองใน และเมืองนอก

ในเขตเมืองในนั้นมีผังเมืองเป็นรูปสี่เหลี่ยมขอบมนพื้นที่ประมาณ 1,300 ไร่ เส้นผ่าศูนย์กลางเมืองประมาณ 1.5 กิโลเมตร มีช่องประตูเมือง 6 ช่อง และมีโบราณสถานที่ได้รับการขุดแต่งเรียบร้อยแล้วกว่า 40 แห่ง หากคุณเข้าเที่ยวชมจากศูนย์บริการนักท่องเที่ยวจุดแรกที่จะได้ชม คือ ศาลเจ้าพ่อศรีเทพ อยู่ห่างจากประตูทางเข้าทางด้านขวามือ แม้ว่าศาลแห่งนี้จะไม่ใช่โบราณสถาน แต่เป็นสถานที่ที่ชาวศรีเทพให้ความเคารพ โดยจะมีการจัดงานบวงสรวงศาลเจ้าพ่อศรีเทพเป็นประจำทุกปีในวันขึ้น 3 ค่ำ เดือน 3 ตรงกับเดือนกุมภาพันธ์ของทุกปี

จากนั้นจึงเข้าไปเที่ยวชมภายในเขตเมืองใน เริ่มต้นที่โบราณสถานเขาคลังใน ตั้งอยู่เกือบกลางผังเมืองรูปสี่เหลี่ยม ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นที่เก็บอาวุธและทรัพย์สมบัติต่างๆ จึงเรียกว่า "เขาคลัง" การก่อสร้างอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ 12-13 มีผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าหันหน้าไปทางทิศตะวันออก ใช้ศิลาแลงเป็นวัสดุหลัก ที่ฐานมีรูปปูนปั้นคนและสัตว์ ศิลปะแบบทวารวดี

ปรางค์ศรีเทพ นับเป็นโบราณสถานที่สำคัญที่สุดของอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ เป็นสถาปัตยกรรมศิลปะเขมรหันหน้าไปทางทิศตะวันตก สร้างด้วยอิฐและศิลาแลง ฐานล่างแบบบัวลูกฟัก แบบนิยมของสถาปัตยกรรมเขมร องค์เรือนธาตุก่อด้วยอิฐ ในการขุดค้นได้พบชิ้นส่วนทับหลังรูปลายสลักอายุราวพุทธศตวรรษที่ 16-17 ซึ่งน่าจะเป็นการสร้างเพิ่มหลังจากโบราณสถานเขาคลังใน ต่อมาประมาณพุทธศตวรรษที่ 18 มีการพยายามจะปรับปรุงเปลี่ยนแปลงใหม่แต่ไม่สำเร็จ

จากปรางค์ศรีเทพไปต่อที่ปรางค์สองพี่สอง ลักษณะเป็นปรางค์ 2 องค์ ตั้งอยู่บนฐานศิลาแลงขนาดใหญ่ หันหน้าไปทางทิศตะวันตกเช่นเดียวกับปรางค์ศรีเทพ มีประตูทางเข้าทางเดียว จากการขุดบูรณะค้นพบทับหลังที่มีจำหลักเป็นรูปพระอิศวรอุ้มนางปารพตี ประทับนั่งอยู่เหนือโคอศุภราช ซึ่งลักษณะของทับหลังและเสาประดับกรอบประตูทำให้ทราบว่าปรางค์องค์นี้มีอายุอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ 16-17 เป็นศิลปะขอมแบบบาปวนต่อนครวัด และได้มีการสร้างปรางค์องค์เล็กเพิ่ม โดยพบร่องรอยการสร้างทับกำแพงแก้วที่ล้อมรอบ และมีอาคารประรำพิธีขนาดเล็กกระจัดกระจายอยู่ ซึ่งเป็นลักษณะการวางผังเมืองของศาสนสถานศิลปะเขมรที่พบโดยทั่วไปในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยด้วย

เที่ยวครบในเขตเมืองในแล้ว ในเขตเมืองนอกของเมืองโบราณศรีเทพ ซึ่งมีผังเมืองเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าขอบมนเชื่อมต่อจากเขตเมืองในทางด้านทิศตะวันออกมีพื้นที่ประมาณ 1,589 ไร่ มีช่องประตูเมืองเข้าออก 6 ช่องทาง แต่โบราณสถานส่วนใหญ่ในเขตเมืองนอกยังไม่ได้รับการขุดแต่ง และมีสระน้ำขนาดน้อยใหญ่กระจัดกระจายกันอยู่กว่า 30 แห่ง โดยมี "สระขวัญ" เป็นสระน้ำที่มีขนาดใหญ่ที่สุด และเชื่อกันว่าเป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์ มีการนำน้ำจากสระไปทำน้ำพิพัฒน์สัตยาตั้งแต่สมัยโบราณจนถึงปัจจุบัน

หากคุณมีเวลาน้อย แล้วต้องรีบไปเที่ยวต่อที่เขาค้อ หลังเที่ยวจบในเขตเมืองโบราณศรีเทพแล้ว จะเดินทางกลับเลยก็ได้ แต่สำหรับใครที่ยังเที่ยวต่อ มีโบราณสถานที่สำคัญอีกหลายแห่งนอกเขตเมืองโบราณศรีเทพรออยู่

โบราณสถานเขาคลังนอก อยู่ห่างจากเมืองโบราณศรีเทพไปทางทิศเหนือประมาณ 2 กิโลเมตร มีลักษณะคล้ายกันกับเขาคลังใน ใกล้เคียงยังมีกลุ่มโบราณสถานที่ยังไม่ได้รับการขุดแต่งอีกกว่า 40 แห่ง ห่างจากเขาคลังนอกไปทางทิศตะวันออก 1 กิโลเมตร คือ โบราณสถานปรางค์ฤาษี ลักษณะเป็นปราสาทขอมสร้างด้วยอิฐ ตั้งอยู่บริเวณวัดป่าสระแก้ว จากการสำรวจเมืองปี พ.ศ. 2477 คาดว่าน่าจะเป็นปรางค์แบบลพบุรีรุ่นแรก แบบเดียวกับปรางค์แขกในจังหวัดลพบุรี มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 16

โบราณสถานนอกเขตเมืองโบราณศรีเทพห่างออกไปทางด้านทิศตะวันออกประมาณ 15 กิโลเมตร คือ ถ้ำถมอรัตน์ ซึ่งเป็นโบราณสถานที่ดัดแปลงมาจากถ้ำธรรมชาติบนยอดเขาถมอรัตน์ ที่ผนังถ้ำมีประติมากรรมรูปเคารพในพระพุทธศาสนา ทั้งแบบเถรวาทและมหายาน ส่วนใหญ่เป็นพระพุทธรูปยืนศิลปะสมัยทวารวดี และมีบางส่วนที่เป็นศิลปะเขมรแบบกำแพงพระ

จบการเดินทางท่องเที่ยวรอบใหญ่ได้เที่ยวชมทั้งเขตเมืองโบราณศรีเทพ และนอกเขตเมือง กลับออกมาบ่ายๆ หน่อย จะขับรถกลับกรุงเทพฯ เลยก็ได้ แต่หากยังไม่รีบร้อย จะแวะไปเที่ยวในเขตอำเภอบึงสามพันสักหน่อยก็ได้

อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพเปิดให้เข้าชมทุกวัน ตั้งแต่เวลา 08.00-16.30 น. อัตราค่าเข้าชมคนไทย 20 บาท ส่วนชาวต่างชาติ 30 บาท คุณสามารถนำรถยนต์เข้าไปชมภายในบริเวณอุทยานฯ ได้โดยเสียค่าธรรมเนียมรถคันละ 50 บาท หากเดินทางเข้าชมเป็นหมู่คณะสามารถติดต่อวิทยากรบรรยายได้ที่ ศูนย์บริการนักท่องเที่ยว อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ โทรศัพท์ 0 5692 1322

เดินทางไปสถานที่ท่องเที่ยว ศรีเทพอย่างไร?
อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่อยู่ห่างจากตัวเมืองเพชรบูรณ์ประมาณ 130 กิโลเมตร แต่การเดินทางจากกรุงเทพฯ จะมีระยะทางที่ใกล้กว่าโดยใข้ทางหลวงหมายเลข 21 (สระบุรี-หล่มสัก) เมื่อเลยอำเภอลำนารายณ์ไปตรงเข้าสู่อำเภอศรีเทพ จนถึงกิโลเมตรที่ 102 ให้เลี้ยวขวาเข้าทางหลวงหมายเลข 2211 ไปอีกประมาณ 9 กิโลเมตร จะมีป้ายบอกทางไปอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ อยู่ด้านขวามือ

4 comments